«Այս գիրքը Արա Բերքյանի անմահության յուրօրինակ հուշարձան է»

Ընթերցողի սեղանին է սփյուռքահայ ճանաչված հայագետ, ճարտարապետության և ինժեներության դոկտոր, հասարակական գործիչ Արա Բերքյանի կենսագրությունը, հոդվածները, նամակները, մատենագիտությունն ամփոփող ժողովածուն:

Գիրքը հրատարակվել է Արա Բերքյանի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ` Մակբեթ (Սեյրան) Մաթևոսյանի հովանավորությամբ: Առաջաբանը հեղինակել, նամականին, կենսամատենագիտությունը կազմել և ծանոթագրել է հայագետի կինը` գերմանահայ գրող Լիզա Բերքյան-Աբրահամյանը:
«Արա Բերքյան» գրքի շնորհանդեսը տեղի ունեցավ Ավ. Իսահակյանի անվան կենտրոնական գրադարանում:
«Այս գիրքը Արա Բերքյանի անմահության յուրօրինակ հուշարձան է, որ կանգնեցրել է նրա կյանքի ընկերը` Լիզա Բերքյան-Աբրահամյանը»,- ասաց գրքի խմբագիր, բգթ Դավիթ ՄԿՐ-ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ, նշելով, որ զարմանալ կարելի է, թե երբ և ինչպես է հասցրել Արա Բերքյանը իր ոչ երկարատև կյանքի և աշխատանքային գործունեության ընթացքում ի կատար ածել այն ամենը, ինչ մենք այսօր կոչում ենք անձնական արխիվ կամ ստեղծագործական ժառանգություն:
Ազգագրագետ Արգամ ԱՅՎԱԶՅԱՆԻ կարծիքով` չափազանց արժեքավոր է ցանկացած ստեղծագործողի նամակների հրատարակումը. «Ժառանգորդներ, հետևորդներ չունենալու պատճառով` մեր մշակույթի, գիտության, գրականության, արվեստի բնագավառի մարդկանց բազմաթիվ նամակներ, չհրատարակված ստեղծագործություններ մնում են անտիպ և չեն հասնում ընթերցողին: Հայաստանում հրատարակվում են արժեքավոր նամակներ, բայց շատ քիչ»:
«Արա Բերքյանը Գերմանիայի մեր մշակույթի դեսպանն էր, ազգային հոգին արթուն պահող մարդ: Արա Բերքյանը Արցախը գիտեր մինչև ուղնուծուծ, ճանաչում էր անգիր, ճանաչում էր ամեն վանք ու մատուռ, գիտեր հազար պատմություն, երկյուղով էր տալիս դարեր առաջ ապրած շինարարի, մելիքի, շինականի անունները»,- այսպիսին էր գրող, հրապարակախոս Հրաչյա ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆԻ բնորոշումը:
Լիզա Բերքյան-Աբրահամյանն ի հավելումն ասաց, որ Արա Բերքյանը ճարտարագործ կամուրջ էր սփյուռքի և հայրենիքի միջև. «Աստծո տված շնորհները (ճարտարապետ, գրող, պատմաբան, նկարիչ, հռետոր) նա ի սպաս դրեց օտար ափերում հայոց պատմությունը, ճարտարապետությունը, մշակույթը ճանաչելի դարձնելու և Հայ դատի ձայնը լսելի դարձնելու համար: Անցած դարի 50-60-ականներին Գերմանիայում չկային նպաստավոր պայմաններ, հայկական միություններ, հայկական դեսպանատուն, չկային համացանցի ընձեռած հնարավորությունները, բայց նա և նրա նման նվիրյալ հայորդիները հաղթահարել են այդ ճանապարհի դժվարությունները: Գերմանիայում սովորելու տարիներին հիմնադրել են հայկական ուսանողական միություններ, նպատակ ունենալով ուսանողների և դասախոսների առաջ բանախոսություններով հանդես գալու և ներկայացնելու հայության ճակատագրի, առաջին ցեղասպանության մասին»:
Արա Բերքյանի ջանքերով 1972-ին վերաբացվում է նաև Յոհաննես Լեփսիուսի հիմնադրած գերմանահայկական ընկերությունը, ի վերջո, Լիզա Բերքյան-Աբրահամյանի խոսքով`անցած դարի կեսերին հայկական կյանքի երակը սկսեց բուռն կերպով բաբախել գերմանական հողի վրա: «Կազմակերպվել են հանդիպումներ Հայաստանի և սփուռքի մեծանուն գիտնականների, մշակութային գործիչների հետ, ցուցահանդեսներ` նվիրված հայկական արվեստին... Արա Բերքյանը այդ ամենի կազմակերպիչն էր, բանախոսը, թարգմանը»,- ընդգծեց տիկին Բերքյանը:
Հայաստանում, սակայն, նրան քչերը գիտեն: Ինչպես նշեցին շնորհանդեսի հյուրերը, այս առումով անելիքներ դեռ շատ ունենք:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ